NHÓM THUẬT NGỮ CHỈ TỐC ĐỘ (TEMPO)

Tốc độ (Tempo), còn gọi là nhịp độ, là độ nhanh, chậm trong sự thể hiện âm nhạc. Máy đếm nhịp do nhà phát minh Johann Mälzel chế tạo từ năm 1816 ghi rõ tốc độ bằng con số chính xác mỗi phút bao nhiêu phách (M.M). Tốc độ prestissimo ở vào khoảng 200 tới 208 M.M, tốc độ presto ở vào khoảng 168 tới 200 M.M, tốc độ allegro ở vào khoảng 120 tới 168 M.M, tốc độ moderato ở vào khoảng 108 tới 120 M/M, tốc độ andante ở vào khoảng 76 tới 108 M.M, tốc độ adagio ở vào khoảng 66 tới 76 M.M, tốc độ larghetto ở vào khoảng 60 tới 66 M.M, tốc độ largo (tốc độ chậm nhất) ở vào khoảng 40 tới 60 M.M.

M.M.	Tiếng Ý	Tiếng Anh	Tiếng Pháp	Tiếng Đức	Tiếng Việt
40 | | |	Larghissimo	Extremely slow	Très lent	Sehr langsam Ganz langsam	Cực chậm
	Adagissimo
	Lentissimo
56 | | |	Largo	Very Slow	Lent; Large	Langsam; Breit	Rất chậm
	Adagio
	Lento
66 | |	Larghetto	Rather slow	Un peu lent	Etwas langsam	Khá chậm
	Adagietto
88 | |	Andante Andantino	Moderately slow	Allant Très Modéré	Mässig langsam Gehend	Chậm vừa phải
| |	Moderato	Moderately	Modéré	Mässig Mässig bewegt	Vừa phải
|	Allegretto	Rather fast	Un peu animé	Etwas bewegt	Hơi nhanh
120	Allegro	Fast; quick	Animé	Bewegt; Schnell	Nhanh
168 | | |	Vivace	Quite fast	Vif; Vite	Lebhaft; Eilig	Khá nhanh
	Vivo
	Presto
208 | | |	Allegrissimo	Very fast	Très vif	Ganz schnell Ganz lebhaft	Rất nhanh
	Vivacissimo
	Prestissimo

Tiếng Ý/Pháp/ Đức		Tiếng Anh	Ví dụ	Nghĩa tiếng Việt
It.	A poco a poco	little by little	accelerando poco a poco	Nhanh hơn từng chút một
Fr.	Peu à peu		accélerez peu à peu
Ger.	Allmählich		allmälich schneller werden
It.	Assai,molto	very, much, quite	Presto assai or molto presto	Rất nhanh
Fr.	Très		Très vif
Ger.	Sehr, ganz		Sehr schnell or ganz lebhaft
It.	Con	With	Con brio	Theo tinh thần
Fr.	Avec		Avec verve
Ger.	Mit		Mit schwungvoll
It.	Meno	Less	Meno vivace	Không quá nhanh
Fr.	Moins		Moins vif
Ger.	Weniger		Weniger schnell
It.	Non troppo	Not too much	Largo non troppo	Chậm, nhưng không chậm lắm
Fr.	Pas trop		Pas trop lent
Ger.	Nicht zu		Nicht zu langsam
It.	Più	More	Più vivace	Nhanh hơn
Fr.	Plus		Plus vite
Ger.	(suffix) er		Eileger hay lebhafter
It.	Pochissimo	A very little	Pochissimo ritard	Chậm lại một chút
Fr.	Un peu		Cédez un peu
Ger.	Etwas		Etwas zuruckhalten
It.	Poco, un poco	A little, somewhat	Poco adagio	Hơi chậm
Fr.	Un peu		Un peu lent
Ger.	Ein wenig		Ein wenig langsam
It.	Quasi	Like, almost	Moderato quasi andante	Vừa phải gần như andante

Thuật ngữ	Ý nghĩa
A piacere	Tốc độ theo ý muốn của nhạc công. Giống như ad libitum. Đồng nghĩa vớirubato (linh động), ngoại trừ rubato là ý muốn của chỉ huy.
Accelerando (accel.)	Tăng tốc dần dần
Ad libitum	Tốc độ theo ý muốn của nhạc công. Giống như A piacere. Đồng nghĩa vớirubato (linh động), ngoại trừ rubato là ý muốn của chỉ huy.
Alla Breve	Nhịp đôi với một nốt trắng làm cơ sở.
Allargando (allarg.)	Mở rộng ra; đôi khi mang nghĩa một sự kết hợp giữa ritardando và crescendo
Ancora	Hơn nữa; thường dùng kèm các chỉ dẫn tốc độ, như ancora meno mosso (chậm hơn nữa)
A tempo	Theo tốc độ; tái thiết lập tốc độ ban đầu sau accelerando hay ritardando
Cédez	Thuật ngữ tiếng Pháp mang nghĩa poco ritardando; hơi kìm giữ
Come prima	Như ban đầu
Come sopra	Như trên; rất giống với come prima
Doppio movimento	Nhanh gấp đôi; thường được dùng kết hợp với Common time thay đổi tới Cut time
L’istesso tempo lo stesso tempo	Cùng tốc độ, hàm ý rằng phách (beat) vẫn như cũ khi nhịp thay đổi từ 2/4 tới 6/8
Meno mosso Più lento	Chậm hơn.
Più allegro Più animato Più mosso	Nhanh hơn
Pressez	Thuật ngữ tiếng Pháp mang nghĩa “tăng tốc”; đồng nghĩa với accelerando
Rallentando (rall.)	Cùng nghĩa với ritardando; giảm tốc độ dần dần
Ritardando (rit.)	Chậm lại; kìm giữ tốc độ dần dần
Ritenuto (riten.)	Hay bị nhầm lẫn với ritardando; mang nghĩa một sự giảm tốc đột ngột, trái ngược với sự giảm tốc dần dần của thuật ngữ rallentando
Rubato	Nghĩa đen là “đánh cắp” giá trị thời gian bằng cách kìm giữ hoặc đẩy nhanh tốc độ tùy ý theo sắc thái của đoạn nhạc.
Stringendo (string.)	Đẩy về phía trước; đôi khi bị diễn dịch nhầm lẫn là một sự kết hợp của accelerando và crescendo
Tempo giusto	Theo tốc độ nghiêm ngặt (không rubato)
Tempo primo (Tempo I° )	Tốc độ ban đầu
Trattenuto (tratt.)	Kìm giữ lại (giống như rallentando) kèm theo một tính chất liên tục (sostenuto)

Liszt: Hungarian Rhapsody, No. 2 (ending)

Glière: The Red Poppy, “Russian Soldier’s Dance” (conclusion)

Rimsky-Korsakov: Capriccio espagnol, Op. 34, “Fandango asturiano” (middle section)

Barber: Adagio for Strings, Op.9

Bach: Trio Sonata in G major, I

Grieg: Peer Gynt Suite, Op. 46, No. 1, “Åse’s Death”

Bach: Brandenburg Concerto No. 6, in B-flat major, BWV 1051, III

Boccherini: Concerto for Cello in B-flat major, G. 482, III

Mozart: Clarinet Concerto in A major, K. 622, III

Tempo, andante:
Mozart: Piano Concerto No. 21 in C major, K. 467, II (piano entrance)

Tempo, grave:
Beethoven: Sonata No. 8 in C minor, Op. 13 (Pathétique), I

Tempo, largo:
Dvořák: Symphony No. 9 in E minor, Op. 95 (from the New World), II

Tempo, moderato:
Shostakovich: Trio for Violin, Cello, and Piano, Op. 67, No.2, I (opening of second section)

Hindemith: Sonata for Bass, Tuba, and Piano, III

Tempo, presto:
Mendelssohn: Symphony No. 4 in A major, Op. 90 (Italian), IV

Tempo, ritardando:
Smetana: The Moldau (ending)

Chopin: Prelude in E minor, Op. 28, No. 4

Puccini: Gianni Schicchi, “O mio babbino caro”

Tempo, vivace:
Clarke: Sonata for Viola and Piano, II

Brahms: Concerto for Violin and Cello in A minor, Op. 102, III

Smetana: The Bartered Bride, Dances: “Furiant”

nhaccodien.info biên soạn theo Virginia Tech Multimedia Music Dictionary